Ideologia gender w warszawskim muzeum. „Panie Trzaskowski – czy zwolnił Pan już dyrekcję?”

W warszawskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MSN), otwartym w październiku 2024 roku, pojawiła się książka „Gender Queer – Autobiografia” autorstwa Mai Kobabe, która wzbudziła liczne kontrowersje. Politycy Prawa i Sprawiedliwości zarzucili placówce propagowanie treści niezgodnych z jej misją muzealną i promowanie ideologii gender. Sprawę ostro skomentował poseł PiS Sebastian Kaleta, wywołując publiczną dyskusję na temat roli instytucji kulturalnych w kształtowaniu świadomości społecznej.

Książka, która dzieli opinię publiczną

„Gender Queer – Autobiografia” to komiks autobiograficzny autorstwa Mai Kobabe, osoby niebinarnej, która używa tzw. zaimków Spivaka. Publikacja porusza kwestie dorastania jako osoba transpłciowa oraz trudne aspekty związane z tożsamością płciową. W opisie książki podkreślono jej znaczenie jako przystępnego i inkluzywnego przewodnika dla osób transpłciowych:

„Gender queer to mega potrzebna rzecz w tym kraju. (…) Brak tu medykalizmu, postrzegania nas tylko i wyłącznie przez pryzmat naszych traum, sensacjonalizacji tego, iż istniejemy. Musimy też pochwalić naprawdę super jakości, kompetentne tłumaczenie, niestroniące od form neutralnych i neozaimków.”

Jednakże, w mediach społecznościowych udostępniono fragmenty ukazujące ilustracje o charakterze seksualnym, co spotkało się z krytyką ze strony konserwatywnych polityków i dziennikarzy.

Reakcja polityczna: pytania o misję muzeum

Poseł PiS Sebastian Kaleta zarzucił prezydentowi Warszawy Rafałowi Trzaskowskiemu brak kontroli nad działalnością muzeum. W swoich wypowiedziach na platformie X (dawniej Twitter) pytał:

„Panie Trzaskowski – czy zwolnił Pan już dyrekcję MSN za kolportowanie książek, które z misją muzealną nie mają nic wspólnego, ale z szaloną ideologią, której Pan jest zwolennikiem już tak?”

— Sebastian Kaleta (@sjkaleta) January 23, 2025

Podczas konferencji prasowej Zbigniew Ziobro, lider Solidarnej Polski, porównał koszty budowy MSN z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Budapeszcie. Węgierski obiekt, według Ziobry, był nie tylko tańszy, ale zdobył także liczne nagrody architektoniczne.

„Pytanie dla pana Trzaskowskiego, dlaczego, skoro to muzeum powstawało, on nie aspirował z tym projektem (…) do tych prestiżowych konkursów (…). Może chodzi o to, żeby ktoś zarobił gigantyczne pieniądze – aby, krótko mówiąc, ktoś ukradł gigantyczne pieniądze” – powiedział Ziobro.

Kontrowersje wokół roli MSN

Warszawskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej od początku budziło emocje. Jego lokalizacja w centrum Warszawy, wysokie koszty budowy (700 mln złotych) oraz nowoczesna bryła spotkały się z krytyką części opinii publicznej. Ostatnia debata wokół „Gender Queer” ponownie otworzyła dyskusję na temat tego, czy placówki kulturalne powinny angażować się w promowanie świadomości na temat tożsamości płciowej i orientacji seksualnej, czy też trzymać się bardziej neutralnej misji.

Co dalej?

Debata na temat książki „Gender Queer” w MSN jest tylko jednym z wielu przykładów szerszej dyskusji o roli sztuki, wolności wypowiedzi i granicach akceptacji kulturowej. Czy Muzeum Sztuki Nowoczesnej powinno ponosić konsekwencje za wybór kontrowersyjnych publikacji? Czy może być przestrzenią dla dyskusji o tematach trudnych i dzielących społeczeństwo? Odpowiedzi na te pytania zadecydują o przyszłości instytucji i jej roli w polskim pejzażu kulturowym.