Zawsze tak bywa, iż gdy krytyka negatywnych zjawisk społeczno-politycznych w państwie napotyka na bariery w wolnej wymianie myśli i publicznym dialogu, to problemy te przenoszą się do świata literatury. Zjawisko to znane jest z historii nie tylko literatury rosyjskiej (Gogol, Dostojewski, Sołtykow-Szczedrin, Zamiatin itd, ale i literatury polskiej, żeby wspomnieć tylko międzywojennego Dołęgę-Mostowicza.
Obecnie w Rosji obserwujemy podobny nurt, co nie może dziwić wobec piętrzenia się wielu niepokojących, zagmatwanych i niewyjaśnionych zjawisk z życia zarówno społeczno-polityczego, jak i gospodarczego.
Niżej jedynie dwa niejako zwiastuny szerszych problemów współczesnej Rosji.
Pierwszy wiceprzewodniczący banku WTB, Dmitrij Pjanow napisał sztukę, w której krytykuje Bank Centralny Federacji Rosyjskiej
Krytyka szalonych wahań w kursie wymiany rubla:
Rosja ma problem z kursem rubla, stwierdził pierwszy wiceprzewodniczący banku WTB, Dmitrij Pianow. Pisał o tym w komentarzu do swojej sztuki zatytułowanej „Inflacja, czyli Sen nocy letniej”. Pjanow przygotował sztukę na forum „Rosja wzywa”.
Wypędzić rubla na korytarz
Według wiceprzewodniczącego, przedstawiciele biznesu postrzegają kurs rubla, ustalany przez Bank Centralny, jako „sztuczny”. Porównał kurs do „szalonych wahań” i napisał następujące słowa:
Nasz kurs wymiany to szalone wahania:
Czasami siedemdziesiąt, czasami sto, a ropa naftowa kosztuje czterdzieści.
Wasze dotychczasowe modele są nierealne,
Spójrzcie na brzegi – cały mrok opadnie z rubla!
„Nie przypominam sobie, żeby w ciągu ostatnich 15 lat firmy były tak powszechnie i głęboko przekonane, iż »kurs jest fałszywy«” – podkreślił (cytowany przez agencję informacyjną RBC/RBK).
W związku z tym finansista zaapelował o zwrócenie uwagi na problemy związane z kursem rubla. Jego zdaniem metody, które były skuteczne w przeszłości, nie są już skuteczne. Pjanow uważa, iż w nowym otoczeniu, gdzie głównymi partnerami Rosji są Chiny i Indie, z ich regulowanymi walutami, Rosja powinna powrócić do płynnego korytarza kursowego, aby zmniejszyć ryzyko dla gospodarki.
„Wszyscy zewnętrzni partnerzy handlowi kraju – kraje Zatoki Perskiej, Chiny i Indie – mają albo stałe kursy walutowe, albo kursy walutowe z »silnym sterowaniem«. Zadajemy sobie pytanie: czy model płynnego kursu rubla jest przez cały czas odpowiedni w nowych realiach makroekonomicznych?”. „Możliwą alternatywną konfiguracją jest płynny korytarz kursowy” – stwierdził.
Korytarz walutowy funkcjonował w Rosji od lutego 2005 r. do końca 2014 r. W ramach „korytarza” Bank Centralny utrzymuje kurs walutowy w określonych granicach, kupując lub sprzedając walutę obcą.
W obecnym „płynnym” kursie walutowym Bank Centralny nie ingeruje. Wartość waluty jest ustalana przez podaż i popyt na giełdzie, bez ścisłej kontroli ze strony rządu.
Pakt inflacyjny
W innym komentarzu Dmitrij Pjanow omawia cel inflacyjny. Jest to docelowy poziom inflacji, który bank centralny kraju ustala i publicznie ogłasza. Zasugerował, iż Bank Centralny i urzędnicy państwowi „uzgodnili” cel inflacyjny.
„Uważam, iż latem 2025 roku doszło do zawarcia niepisanego paktu między Bankiem Centralnym a władzą wykonawczą. „To niemożliwe, ale wygląda na to, iż pakt istnieje” – napisał autor sztuki.
Wymienił możliwe punkty „paktu”:
-cel inflacyjny na poziomie 4% pozostaje niezmieniony;
-cel jest osiągany nie tylko wtedy, gdy inflacja zbliża się do celu, ale także wtedy, gdy oczekiwania inflacyjne są zakotwiczone;
-moment osiągnięcia celu ma drugorzędne znaczenie.
Ponadto wiceprzewodniczący dodał, iż restrykcyjna polityka pieniężna (PKP/ MP/pieniężno -kredytowa polityka/monetarna polityka – PZ) pozostaje w mocy, zapewniając zarówno dezinflację, jak i dodatni wzrost produktu krajowego brutto (PKB) w ciągu roku kalendarzowego. Jednak okresy kwartalne i poszczególne sektory „mogą wykazywać spadki”.
Za najważniejszy wskaźnik operacyjny dla Banku Centralnego i rządu uznał miesięczny wzrost portfela kredytów korporacyjnych w sektorze bankowym.
„Na przykład, jeżeli miesięczny wzrost wynosi mniej niż 10% rocznie, obecne warunki monetarne są uważane za restrykcyjne i wymagają łagodzenia; „Jeśli jest wyższa, jak w październiku, konieczne jest zacieśnienie polityki pieniężnej. 10% roczny wzrost akcji kredytowej w bankach wystarczy, aby zapobiec przechłodzeniu gospodarki” – zasugerował Pjanow.
Bohaterowie sztuki
Bohaterowie sztuki (zmodyfikowane postaci z komedii Szekspira „Sen nocy letniej”):
Oberon (w oryginale – król elfów i wróżek, mąż Tytanii) – rząd
Tytania (żona Oberona) – Bank Centralny (lub prezes Banku Centralnego Elwira Nabiullina)
Inflacja (upadły duch, dawna cnota)
Elf w niebieskich spodniach
„Elf w niebieskich spodniach” – WTB, ponieważ niebieski to kolor korporacyjny grupy. Postać charakteryzowała się określeniem „dowcipniś – lokalny, wszystkowiedzący nowicjusz”.
Jak zauważył DP, w 2024 roku Dmitrij Pjanow opracował pięć inicjatyw mających na celu usprawnienie systemu. Regulacja finansowa. Przedstawił swoje propozycje w formie listu do Dziadka Mroza i Śnieżynki w imieniu „Dimy, chłopca z niebieskiej grupy w przedszkolu”.
My, z niebieskiej grupy w przedszkolu, staraliśmy się zachowywać grzecznie, aktywnie wspierając rosyjską gospodarkę, wspierając biznes i ludzi. Dlatego w przeddzień Nowego Roku pragniemy skierować do Państwa kilka życzeń. Mamy nadzieję, iż pomogą nam wszystkim uczynić nasze życie lepszym i bardziej stabilnym w przyszłym roku. Biuro Śnieżynki ( w bajkach rosyjskich Śnieżynka ‚snieguroczka’ jest wnuczką Dziadka Mroza -PZ) uważa jednak, iż nasza aktywna akcja kredytowa dla przedsiębiorstw utrudniła walkę z inflacją i nadmiernie rozszerzyła nasz bufor kapitałowy, dlatego nie będziemy obrażeni, jeżeli nie wszystkie życzenia z listy zostaną spełnione” – napisał.
Propozycje te zostaną prawdopodobnie omówione na forum inwestycyjnym WTB „Rossija dzwoni””, w którym weźmie udział prezydent Rosji Władimir Putin. Wydarzenie to gromadzi ekonomistów, przedstawicieli rządu i ekspertów, aby omówić rozwój rosyjskiej gospodarki.
Pierwszy wiceprzewodniczący WTB proponuje alternatywę dla płynnego kursu rubla
Pierwszy wiceprzewodniczący WTB, Dmitrij Pjanow, zaproponował zastąpienie mechanizmu płynnego kursu rubla. Według niego, płynny korytarz kursowy mógłby być alternatywą w nowej rzeczywistości makroekonomicznej.
Czas przyznać, iż Rosja ma poważny problem z ustalaniem kursu rubla. Dotychczas skuteczne metody przestały działać, co powoduje, iż kurs publikowany przez Bank Centralny jest postrzegany jako „fałszywy”. Pierwszy wiceprzewodniczący WTB, Dmitrij Pjanow, wyraził tę opinię w komentarzu do swojej sztuki „Inflacja, czyli Sen nocy letniej”, przygotowanej na forum „Rosja woła”. Sztuka wykorzystuje metaforę „szalonych wahań”, aby opisać wahania kursu rubla.
„Nie przypominam sobie, aby w ciągu ostatnich 15 lat firmy były tak powszechnie i głęboko przekonane, iż »kurs wymiany jest fałszywy«” – stwierdził Pjanow.
Sztuka Pjanowa opisuje kurs rubla w następujący sposób:
Nasz kurs wymiany jest gwałtowny:
Czasami siedemdziesiąt, czasami sto, a ropa naftowa kosztuje czterdzieści.
Wasze dotychczasowe modele są nieaktualne,
Spójrzcie na brzegi – cały mrok opadnie z rubla!
„Uważam, iż musimy przynajmniej uznać istnienie problemu kursu rubla. Wszyscy zewnętrzni partnerzy handlowi kraju – kraje Zatoki Perskiej, Chiny i Indie – mają albo stałe kursy walutowe, albo kursy walutowe z silnym „sterowaniem”. Zadajemy sobie pytanie: czy model płynnego kursu rubla jest przez cały czas odpowiedni w nowych realiach makroekonomicznych?” Pjnow wyjaśnił swoje stanowisko.
Według niego, możliwą alternatywą mógłby być „korytarz płynnego kursu walutowego”.
Bank Centralny zrezygnował z pasma kursowego rubla jesienią 2014 roku i ogłosił przejście na system kursu płynnego. Oznacza to, iż kurs rubla nie jest sztywny i nie ma wyznaczonych celów dotyczących jego poziomu ani tempa zmian. Dynamika kursu rubla jest determinowana przez równowagę popytu i podaży walut obcych na rynku walutowym.
Początkowo oficjalne kursy dolara i euro wobec rubla były ustalane na podstawie notowań walut obcych na Giełdzie Moskiewskiej. Jednakże, od 13 czerwca 2024 roku, notowania dolara i euro zostały zawieszone z powodu sankcji nałożonych na platformę transakcyjną. Od tego czasu Bank Rosji ustala oficjalne kursy rubla wobec tych walut na podstawie danych sprawozdawczych instytucji kredytowych dotyczących wyników międzybankowych transakcji wymiany walut na pozagiełdowym rynku walutowym, według stanu na godzinę 15:30 czasu moskiewskiego bieżącego dnia roboczego. Oficjalny kurs rubla wobec juana przez cały czas jest ustalany na podstawie danych o notowaniach giełdowych.
—
Korytarz kursowy to jedna z metod kontroli kursu waluty krajowej, w ramach której Bank Centralny ustala jego górną i dolną granicę. Regulator oficjalnie określa te granice i zapobiega ich przekroczeniu poprzez interwencje walutowe.
Od końca lat 90. do listopada 2014 r. Bank Centralny Federacji Rosyjskiej realizował politykę kursową w ramach zarządzanego kursu płynnego. Obejmowała ona ustanowienie korytarza kursowego, ustalenie limitów wahań kursów walutowych oraz przeprowadzanie interwencji walutowych w celu zapobiegania nadmiernym wahaniom. Granice korytarzy były regularnie przesuwane. W 2009 r. Bank Centralny przeszedł na mechanizm automatycznej korekty granic korytarzy w zależności od skali interwencji, a w październiku 2010 r. ogłosił zniesienie sztywnych granic.
Od października 2010 r. do 10 listopada 2014 r. Bank Centralny realizował politykę kursową w ramach zarządzanego kursu płynnego. Szerokość korytarza była określana przez płynne pasmo operacyjne, którego granice były korygowane w zależności od wolumenu interwencji walutowych. Od połowy 2012 roku pasmo to miało szerokość 7 rubli, a w sierpniu 2014 roku zostało zwiększone do 9 rubli.
W centralnej części korytarza zdefiniowano pasmo „neutralne”; gdy kurs rubla znajdował się w tym pasmie, Bank Centralny nie przeprowadzał interwencji walutowych. W miarę zbliżania się kursu do dolnej lub górnej granicy, Bank Centralny zwiększał wolumen zakupów lub sprzedaży walut obcych, aby wyrównać wahania kursu. Granice pasma operacyjnego były korygowane automatycznie, gdy skumulowany wolumen operacji Banku Rosji osiągnął z góry określony poziom.
—
Jak kraje partnerskie Rosji regulują swoje waluty
Kurs juana jest regulowany przez Ludowy Bank Chin (PBOC) w ramach regulowanego kursu płynnego, który opiera się na rynkowych mechanizmach podaży i popytu, ale z silnym wpływem banku centralnego. Kurs juana nie jest powiązany z jedną walutą, ale z koszykiem walut (indeks CFETS RMB, obejmujący USD, EUR, JPY i inne).
Kurs walutowy jest ustalany na rynku międzybankowym (China Foreign Exchange Trade System, CFETS), w którym uczestniczą banki, korporacje i inwestorzy zagraniczni. Jednak Ludowy Bank Chin aktywnie interweniuje, aby łagodzić zmienność – w praktyce jest to bliższe kursowi „zarządzanemu” niż kursowi płynnemu.
Na początku każdego dnia handlowego Ludowy Bank Chin ustala kurs referencyjny dla juana, czyli „kotwicę”, która określa punkt wyjścia. W ciągu dnia handlowego kurs walutowy może wahać się o ą2% od ustalonej wartości początkowej. W razie potrzeby Bank Chin interweniuje, w tym za pośrednictwem banków państwowych (na przykład Banku Chin).
Regulowany/adeministrowany kurs płynny jest również stosowany w celu ograniczenia wahań kursu rupii indyjskiej. Bank Rezerw Indii również publikuje kurs referencyjny i, w przypadku znacznych wahań w trakcie przebiegu transakcji, przeprowadza interwencje walutowe za pośrednictwem banków państwowych, a także nakłada ograniczenia na instrumenty pochodne.
Kursy dirhama Zjednoczonych Emiratów Arabskich (AED) i riala saudyjskiego (SAR) są ściśle powiązane z dolarem i pozostają praktycznie niezmienione w stosunku do niego. W 2025 r. kurs AED wahał się między 3,672 a 3,673 za dolara, a kurs SAR między 3,73 a 3,75 za dolara.
za:https://www.rbc.ru/finances/02/12/2025/692da64e9a7947ca1be6621e
(*) WTB (VTB) Wniesztorgbank; ( ros.Банк ВТБ, Внешторгбанк) – rosyjski bank komercyjny z siedzibą w Petersburgu. Bank jest jedną z wiodących instytucji finansowych Rosji, jego głównym aakcjonariuszem jest rząd Federacji Rosyjskiej.
W rosyjskich wioskach żyją kobiety-ryby.
Nowa powieść Aleksandra Prochanowa pojawiła się, a potem zniknęła z półek.
Powieść Aleksandra Prochanowa „Lemner”, inspirowana buntem Prywatnej Kompanii Wojskowej „Wagner” w czerwcu 2023 roku, została niedawno opublikowana, ale teraz, po skandalu wokół książki, trudno ją znaleźć. Michaił Trofimenkow, który zdążył przeczytać powieść, uważa ją za szczyt prozy 87-letniego pisarza, czołowego surrealisty politycznego w literaturze rosyjskiej.
„Słyszałem, iż reżyserów często dręczą urojenia/delirium ( ros. oryginał «Бреды» -PZ). Twoje zostaną włączone do zeznań jako ukryty zamiar” – oskarża dyrektora Sieriebriakowskiego Surlionis, zastępca szefa sztabu Administracji Prezydenta podczas przesłuchania.
„Delirium” – zaznaczmy, aby uniknąć później powracania do kwestii filologicznych – to neologizm Prochanowa. I nie będziemy przypominać mu nawet, iż „Dziewczynę z czekolady” namalował nie Vermeer, a Lyotard; iż Fidiasz był rzeźbiarzem, a nie mówcą; iż na tronie rosyjskim zasiadało trzech Aleksandrowów, a nie dwóch; i iż ochroniarze nie chodzą „obwieszeni krótkofalówkami”, bo muszą mieć wolne ręce. To wszystko pytania do redakcji; nie ma pytań do autora: ma na to pozwolenie.
Sieriebriakowski planował nie tylko zamordowanie prezydenta Leonida Leonidowicza Trojewidowa poprzez wypuszczenie bengalskich węży do loży teatralnej, ale także, w zmowie z albigensami i innymi „kobietami-rybami i ludźmi-ropuchami”, spalenie cerkwi w Kiżach, zrywając w ten sposób więź między ziemską Rusią a Świętą Rusią. Aha, i ukradł też „Straż nocną” Rembrandta, którą ukrył na strychu domu miejscowego policjanta w Wysznym Wołoczoku.
Pisarzy jednak często nawiedza „delirium”.
„Czytam. Krzyczę!” – przyznała pisarka Sofia Sinicka, której nie brakuje historycznej wyobraźni. Doskonała recenzja.
Metodę twórczą Prochanowa można nazwać „delirium”. Można ją też nazwać brzuchomówstwem, psychodelią, realizmem magicznym, wizjonerską grafomanią w najlepszym tego słowa znaczeniu. Wreszcie surrealizm.
To właśnie w poetyce surrealistów po raz pierwszy połączyli się ludzie i mięczaki, ludzie i przedmioty nieożywione.
Kobiety z afrykańskiego plemienia Szedim mogą się rozmnażać. Przerażający jednorożec Picassa może gonić moskiewskiego chłopca. A kremlowscy „szarzy kardynałowie” mogą zamienić się w wielobarwne papugi, próbujące dziobać nasiono o imieniu Michaił Sołomonowicz Lemner. Nie sposób opowiedzieć ani rozłożyć tekstu na czynniki pierwsze: z ust złoczyńców i bohaterów, czarownic i dziwek, a także samego autora, płynie jeden strumień.
Lemner, chłopak z dobrej rodziny, właściciel agencji zajmujacej się prostytucją „Blask” i prywatnej firmy ochroniarskiej „Wilk”, przyciąga uwagę trzech „szarych kardynałów” – Swietocha, Surlionisa i rudowłosego Czulakiego – ponieważ w nieznany sposób ujawnia się jako potomek Romanowów i pretendent do tronu. Najpierw, zaprawiony w kryminalnych wojnach i ze złotym pistoletem w dłoni, zostaje wysłany na podbój Afryki i Ukrainy, a następnie Rosji: by stłumić liberalną rebelię, a następnie samemu ją wzniecić, opisaną w nieoczekiwany, niemal realistyczny sposób.
Prochanow pisze powieść o Rosji i myli „Rajską Rosję”, „Rosję prawdziwą” i „Rosję wyimaginowaną”, czyli „pierwiastek kwadratowy z minus jeden”. Rosja – Matka Boska i Matka Diabła. Rosja, która prowadzi Lemnera ścieżką Griszki Otriepjewa, ale też blokuje mu drogę do Moskwy.
Jego metafory rosyjskiej historii są zbyt liczne i wszystkie smutne. Kamienie młyńskie, huśtawki, katakumby zwężające się do otworu lufy pistoletu, maszynka do mięsa, przerębel. Ponure, ale jakże uroczyste!
Kiedy Prochanow pisze o miłości, o rosyjskiej harmonii, jest wzruszająco słaby. Ale kiedy pisze o wojnie, o rzezi, jawi się jako czołowy malarz batalistyczny rosyjskiej prozy. Jako korespondent wojenny, który był świadkiem śmierci od czasów Wyspy Damanskiej, niewątpliwie nienawidzi wojny. Opisy samobójczych ataków batalionów „Delfinów” (kanibale i maniacy), „Oko” (ślepych), „Magdaleny” (ladacznic maszerujących w kierunku karabinów maszynowych w minispódniczkach i butach na kryształowych podeszwach) i „Tatii” (dzieci) są bezcenne.
Niczym Goya, nie może powstrzymać się od rozkoszowania się nieszczęściami wojny. Jednocześnie jednak, jako etatysta i artysta, odrzuca wszelkie autorytety, które niewątpliwie go urzekają.
Prochanow analizuje każdy dyskurs, doprowadzając go do granic możliwości, czy to dyskurs opozycji oskarżający prezydenta o każdy grzech śmiertelny, czy dyskurs zwolenników „tradycyjnych wartości”, którzy z zadowoleniem przyjmują karę śmierci (doskonała parodia stalinowskich „procesów pokazowych”), przy dźwiękach „Kalinki-Malinki” i „Kombat-Bacjani”.
Weźmy na przykład Puszkina. Lemner ochrzcił swój afrykański batalion swoją dźwięczną nazwą: teraz zamiast hymnu Wilka „Każda kula ma swój uśmiech” rozbrzmiewa radosny marsz „Pamiętam cudowną chwilę”. W Bangi odsłonięto pomnik poety. „Puszkin był potężnym wojownikiem (…). Rytualne rany zdobiły jego policzki. W jednej potężnej ręce trzymał włócznię z mahoniowym grotem (…). W drugiej trzymał odciętą głowę Dantesa”.
Drżyjcie, gawędziarze Wiktorze Pielewinie i Władimirze Sorokinie, nie moglibyście lepiej ująć „rosyjskiej idei”.
Aleksander Prochanow. Lemner. Moskwa: AST, KPD, 2025.
—
Wokół nowej powieści Prochanowa, Lemner, wybuchł skandal.
Na początku października pisarz Aleksandr Prochanow skomentował skandal wokół swojej nowej powieści „Lemner”. Po jej wydaniu w sierpniu 2025 roku książka została skrytykowana za sposób przedstawienia jednego z głównych bohaterów, w którym czytelnicy dostrzegli aluzje do prezydenta Rosji.
Prochanow skomentował sytuację na swoim kanale w Telegramie:
„Liberalni dowcipnisie, niektórzy w Izraelu, niektórzy w Paryżu, niektórzy w Wenecji, wyrywają z książek frazy, które ironicznie i złośliwie mówią o bohaterze powieści, prezydencie Trojewidowie – w nim dowcipnisie dopatrywali się wizerunku współczesnego prezydenta Rosji. Słowa te, szczerze mówiąc, nie są lukrowane”. Faktem jest jednak, iż słowa te nie wypowiedział autor, nie artysta piszący powieść, ale jeden z najbardziej antagonistycznych bohaterów powieści, który następnie został zabity i utopiony w lodowej otchłani rosyjskiej historii, gdzie utonęli wszyscy złoczyńcy powieści, w tym Lemner, kiepska kopia Jewgienija Prigożyna.
Prochanow dodał, iż jego zdaniem jego przeciwnicy chcą ściągnąć na autora gniew państwa i wykorzystać książkę jako narzędzie nacisku na władze. Pisarz określił siebie jako państwowca, który postrzega prezydenta Rosji Władimira Putina jako uosobienie historii na jej wznoszącej się trajektorii.
Media donoszą, iż książka pisarza została wycofana ze sprzedaży w moskiewskich sklepach, a prezentacja w Moskiewskim Domu Książki, zaplanowana na 1 października, została odwołana.
Powieść Aleksandra Prochanowa „Lemner” ukazała się w sierpniu 2025 roku. Według adnotacji, książka jest poświęcona „przygodom, wyczynom, dzikim namiętnościom i potwornym zbrodniom Michaiła Lemnera – postaci w historii Rosji, która wielokrotnie pojawiała się na scenie jako Stepan Razin, Jemielian Pugaczow, a choćby jako bohater rosyjskiej wiosny”. Zauważono również, iż Lemner przypomina Jewgienija Prigożyna, założyciela PKW Wagnera.
Aleksandr Prochanow, to radziecki i rosyjski pisarze, dziennikarz, powieściopisarz, scenarzysta oraz działacz społeczny i polityczny. Do jego najbardziej znanych dzieł należą: „Pan Heksogen”, tetralogia militarno-polityczna „Płonące ogrody” oraz książki „Ostatni żołnierz imperium”, „Czeczeński blues”, „Politolog”, „Piąte imperium”, „Morderstwo miast” i „Gość”. Jest laureatem wielu nagród, w tym Nagrody Lenina Komsomołu, Międzynarodowej Nagrody Szołochowa, Nagrody Bunina, Narodowej Nagrody za Bestsellery i innych. W czerwcu prezydent Rosji Władimir Putin przyznał 87-letniemu pisarzowi tytuł „Bohatera Pracy”.