przedruk
Small talk nie jest ich ulubionym zajęciem
Aleksandra Urbaniak
16 grudnia 2025
Eleanor Roosevelt powiedziała kiedyś: „Wielkie umysły dyskutują o ideach. Przeciętne umysły – o wydarzeniach. Małe umysły – o ludziach”. Refleksję słynnej działaczki i dyplomatki potwierdzają badania psychologiczne. Plotkowanie o innych to cecha ludzi najmniej lotnych, ponieważ nie prowadzi do żadnych istotnych odkryć ani ciekawych, pogłębionych wniosków. Oczywiście każdemu zdarzy się o kimś porozmawiać, ale jeżeli z daną osobą nie umiemy znaleźć żadnych innych wspólnych tematów poza obgadywaniem innych – nie łudźmy się, iż będziemy mieli szansę inteligentnie z nią pokonwersować.
A co oznacza inteligentna konwersacja? To taka rozmowa, w której potoczna obserwacja jest tylko punktem wyjścia bardziej złożonej refleksji. Prowokuje ona oboje rozmówców do zadawania złożonych pytań o sens, przyczyny i mechanizmy pewnych zjawisk – prowadząc ich do tez o rzeczywistości.
Naturalnie nie każda rozmowa może (i powinna) być tak głęboka. Większość naszej komunikacji ma wymiar czysto praktyczny albo dotyczy naszych prywatnych spraw. Jednak gdy już przebywamy w jakimś towarzystwie, a atmosfera sprzyja dłuższej, swobodnej dyskusji, wówczas łatwo można zaobserwować, kto kieruje się w stronę bardziej abstrakcyjnych, złożonych idei – a kto pozostaje przy plotkach, kto z kim się pokłócił, wziął ślub czy w co się ubrał.
1. Filozofia i abstrakcyjne idee
Psycholog Howard Gardner, który ukuł teorię kilku rodzajów inteligencji, zaobserwował, iż inteligentne umysły mają tendencję do myślenia abstrakcyjnego. Potrafią nie tylko odnotowywać fakty, ale idą dalej i zadają pytania: „dlaczego?”, „po co?”, „jak to działa?”. Nie zatrzymują się na oczywistych konstatacjach, ale interesuje ich odnajdywanie sensu w chaosie rzeczywistości.
2. Rozwój osobisty
Cechą przypisywaną ludziom inteligentnym jest też [...] zdolność do rozumienia, monitorowania i kontrolowania własnych procesów poznawczych, takich jak pamięć, uwaga czy rozwiązywanie problemów. Człowiek obdarzony inteligencją nie skupia się tylko na ocenianiu innych, ale jest interesujący własnych mechanizmów uczenia się i chce aktywnie je doskonalić.
3. Scenariusze na przyszłość
Pogłębiony namysł nad naturą obserwowanych zjawisk częściej skłania osoby inteligentne do snucia teorii na temat przyszłości. Potrafią one przewidzieć dalekie konsekwencje działań, nad którymi większość ludzi zupełnie się nie zastanawia.
4. Psychologia i socjologia
Ludziom inteligentnym trudno uciec też od rozważań na temat ludzkiej natury. Widząc, jak pełne sprzeczności jest nasze postępowanie i jak łatwo wpadamy w pułapki ograniczonej percepcji, mogą chętniej dyskutować na temat mechanizmów społecznych i psychologicznych kształtujących ludzkie postawy czy poglądy. choćby jeżeli nie stosują wprost ... specjalistycznych terminów z zakresu psychologii, to intuicyjnie potrafią sami dojść do nich w toku konwersacji albo samodzielnej refleksji.
5. Teksty kultury i ich znaczenie
Jednym z wyróżników inteligencji jest też sposób, w jaki konsumujemy treści kultury. Niektórym służy ona wyłącznie do „odmóżdżenia się” lub jest formą eskapizmu – chcą na chwilę odciąć się od szarej rzeczywistości i zanurzyć się w świecie fantazji. Takie osoby będą wybierać raczej filmy, seriale i książki o nieskomplikowanej fabule, najeżone sensacją, zwrotami akcji lub porywami serca.
Marcin Rotkiewicz
18 grudnia 2025
Tradycyjne psychologiczne teorie (lub modele) rozwoju podkreślają znaczenie wrodzonego talentu lub ogromnej ilości treningu specjalistycznego rozpoczętego jak najwcześniej. Opublikowana właśnie na łamach „Science” praca naukowców z Niemiec i USA ukazuje tę kwestię z innej perspektywy. Badacze zebrali dane z 19 dużych zbiorów obejmujących prawie 35 tys. ludzi sukcesu z różnych dziedzin, w tym nauki, muzyki, sportu i szachów. Następnie porównali je z wynikami 66 badań dotyczących młodych talentów, aby sprawdzić, czy świetne wyniki w dzieciństwie rzeczywiście zapowiadają sukces w dorosłości.
Okazało się, iż wybitni juniorzy i światowej klasy dorośli to dwie niemal odrębne populacje, które podążają zupełnie różnymi ścieżkami rozwoju. Przykładowo, pierwsza dziesiątka najlepszych szachistów w wieku młodzieńczym i późniejsza pierwsza dziesiątka dorosłych arcymistrzów to w blisko 90 proc. zupełnie inne osoby. Podobną tendencję, sięgającą niemal 90 proc. rozbieżności, zaobserwowano wśród czołowych sportowców. Co więcej, większość noblistów czy znakomitych muzyków nie wyróżniała się wybitnymi osiągnięciami na wczesnym etapie edukacji, a często osiągała wyniki słabsze od wielu rówieśników.
Kluczowa różnica między tymi grupami tkwi w strukturze treningu. Młodzi rekordziści zwykle wcześnie specjalizują się w jednej dziedzinie, trenują intensywnie i notują szybkie postępy.
Marcin Rotkiewicz
Z wykształcenia dziennikarz (pulsar i tygodnik POLITYKA) i filozof, stypendysta Massachusetts Institute of Technology. Autor wywiadów rzek: z prof. Jerzym Vetulanim pt. „Mózg i błazen” oraz z prof. Bogdanem Wojciszke pt. „Homo nie całkiem sapiens”. Napisał również „W królestwie Monszatana. GMO, gluten i szczepionki”, za którą otrzymał nagrodę redaktorów portalu Mądre Książki.
16 grudnia 2025
Eleanor Roosevelt powiedziała kiedyś: „Wielkie umysły dyskutują o ideach. Przeciętne umysły – o wydarzeniach. Małe umysły – o ludziach”. Refleksję słynnej działaczki i dyplomatki potwierdzają badania psychologiczne. Plotkowanie o innych to cecha ludzi najmniej lotnych, ponieważ nie prowadzi do żadnych istotnych odkryć ani ciekawych, pogłębionych wniosków. Oczywiście każdemu zdarzy się o kimś porozmawiać, ale jeżeli z daną osobą nie umiemy znaleźć żadnych innych wspólnych tematów poza obgadywaniem innych – nie łudźmy się, iż będziemy mieli szansę inteligentnie z nią pokonwersować.
A co oznacza inteligentna konwersacja? To taka rozmowa, w której potoczna obserwacja jest tylko punktem wyjścia bardziej złożonej refleksji. Prowokuje ona oboje rozmówców do zadawania złożonych pytań o sens, przyczyny i mechanizmy pewnych zjawisk – prowadząc ich do tez o rzeczywistości.
Naturalnie nie każda rozmowa może (i powinna) być tak głęboka. Większość naszej komunikacji ma wymiar czysto praktyczny albo dotyczy naszych prywatnych spraw. Jednak gdy już przebywamy w jakimś towarzystwie, a atmosfera sprzyja dłuższej, swobodnej dyskusji, wówczas łatwo można zaobserwować, kto kieruje się w stronę bardziej abstrakcyjnych, złożonych idei – a kto pozostaje przy plotkach, kto z kim się pokłócił, wziął ślub czy w co się ubrał.
1. Filozofia i abstrakcyjne idee
Psycholog Howard Gardner, który ukuł teorię kilku rodzajów inteligencji, zaobserwował, iż inteligentne umysły mają tendencję do myślenia abstrakcyjnego. Potrafią nie tylko odnotowywać fakty, ale idą dalej i zadają pytania: „dlaczego?”, „po co?”, „jak to działa?”. Nie zatrzymują się na oczywistych konstatacjach, ale interesuje ich odnajdywanie sensu w chaosie rzeczywistości.
2. Rozwój osobisty
Cechą przypisywaną ludziom inteligentnym jest też [...] zdolność do rozumienia, monitorowania i kontrolowania własnych procesów poznawczych, takich jak pamięć, uwaga czy rozwiązywanie problemów. Człowiek obdarzony inteligencją nie skupia się tylko na ocenianiu innych, ale jest interesujący własnych mechanizmów uczenia się i chce aktywnie je doskonalić.
3. Scenariusze na przyszłość
Pogłębiony namysł nad naturą obserwowanych zjawisk częściej skłania osoby inteligentne do snucia teorii na temat przyszłości. Potrafią one przewidzieć dalekie konsekwencje działań, nad którymi większość ludzi zupełnie się nie zastanawia.
4. Psychologia i socjologia
Ludziom inteligentnym trudno uciec też od rozważań na temat ludzkiej natury. Widząc, jak pełne sprzeczności jest nasze postępowanie i jak łatwo wpadamy w pułapki ograniczonej percepcji, mogą chętniej dyskutować na temat mechanizmów społecznych i psychologicznych kształtujących ludzkie postawy czy poglądy. choćby jeżeli nie stosują wprost ... specjalistycznych terminów z zakresu psychologii, to intuicyjnie potrafią sami dojść do nich w toku konwersacji albo samodzielnej refleksji.
5. Teksty kultury i ich znaczenie
Jednym z wyróżników inteligencji jest też sposób, w jaki konsumujemy treści kultury. Niektórym służy ona wyłącznie do „odmóżdżenia się” lub jest formą eskapizmu – chcą na chwilę odciąć się od szarej rzeczywistości i zanurzyć się w świecie fantazji. Takie osoby będą wybierać raczej filmy, seriale i książki o nieskomplikowanej fabule, najeżone sensacją, zwrotami akcji lub porywami serca.
Ludzie inteligentni też mogą traktować kulturę rozrywkowo, ale oprócz tego lubią, gdy stanowi ona dla nich jakieś intelektualne wyzwanie i skłania ich do rozmyślań.
całość tutaj:
zwierciadlo.pl/psychologia/554786,1,5-tematow-do-rozmowy-ktore-wybieraja-osoby-inteligentne.read
-----------
Cudowne dzieci rzadko wyrastają na mistrzów. Możliwe trzy powody
Analiza karier dziesiątek tysięcy wybitnych jednostek – od noblistów po mistrzów olimpijskich – wskazuje, iż droga na szczyt nie wiedzie przez wczesną specjalizację.
całość tutaj:
zwierciadlo.pl/psychologia/554786,1,5-tematow-do-rozmowy-ktore-wybieraja-osoby-inteligentne.read
-----------
Cudowne dzieci rzadko wyrastają na mistrzów. Możliwe trzy powody
Analiza karier dziesiątek tysięcy wybitnych jednostek – od noblistów po mistrzów olimpijskich – wskazuje, iż droga na szczyt nie wiedzie przez wczesną specjalizację.
Marcin Rotkiewicz
18 grudnia 2025
Tradycyjne psychologiczne teorie (lub modele) rozwoju podkreślają znaczenie wrodzonego talentu lub ogromnej ilości treningu specjalistycznego rozpoczętego jak najwcześniej. Opublikowana właśnie na łamach „Science” praca naukowców z Niemiec i USA ukazuje tę kwestię z innej perspektywy. Badacze zebrali dane z 19 dużych zbiorów obejmujących prawie 35 tys. ludzi sukcesu z różnych dziedzin, w tym nauki, muzyki, sportu i szachów. Następnie porównali je z wynikami 66 badań dotyczących młodych talentów, aby sprawdzić, czy świetne wyniki w dzieciństwie rzeczywiście zapowiadają sukces w dorosłości.
Okazało się, iż wybitni juniorzy i światowej klasy dorośli to dwie niemal odrębne populacje, które podążają zupełnie różnymi ścieżkami rozwoju. Przykładowo, pierwsza dziesiątka najlepszych szachistów w wieku młodzieńczym i późniejsza pierwsza dziesiątka dorosłych arcymistrzów to w blisko 90 proc. zupełnie inne osoby. Podobną tendencję, sięgającą niemal 90 proc. rozbieżności, zaobserwowano wśród czołowych sportowców. Co więcej, większość noblistów czy znakomitych muzyków nie wyróżniała się wybitnymi osiągnięciami na wczesnym etapie edukacji, a często osiągała wyniki słabsze od wielu rówieśników.
Kluczowa różnica między tymi grupami tkwi w strukturze treningu. Młodzi rekordziści zwykle wcześnie specjalizują się w jednej dziedzinie, trenują intensywnie i notują szybkie postępy.
Przyszła elita dorosłych podąża zaś ścieżką „zrównoważonego rozwoju”, osiągając wysoki poziom umiejętności wolniej i nie skupiając się na jednej dziedzinie, dyscyplinie sportu czy instrumencie. Wzór ten powtarza się w różnych domenach, sugerując istnienie uniwersalnych zasad nabywania najwyższych kompetencji.
Autorzy publikacji proponują trzy hipotezy wyjaśniające ten wzorzec:
Autorzy publikacji proponują trzy hipotezy wyjaśniające ten wzorzec:
- zdobywanie doświadczenia w rozmaitych dziedzinach zwiększa szansę na znalezienie optymalnego dopasowania do własnych talentów;
- różnorodna praktyka rozwija elastyczność poznawczą i zdolność uczenia się;
- unikanie wczesnej specjalizacji ogranicza ryzyko wypalenia czy kontuzji
Marcin Rotkiewicz
Z wykształcenia dziennikarz (pulsar i tygodnik POLITYKA) i filozof, stypendysta Massachusetts Institute of Technology. Autor wywiadów rzek: z prof. Jerzym Vetulanim pt. „Mózg i błazen” oraz z prof. Bogdanem Wojciszke pt. „Homo nie całkiem sapiens”. Napisał również „W królestwie Monszatana. GMO, gluten i szczepionki”, za którą otrzymał nagrodę redaktorów portalu Mądre Książki.
projektpulsar.pl/czlowiek/2326565,1,cudowne-dzieci-rzadko-wyrastaja-na-mistrzow-mozliwe-trzy-powody.read
