Umowy o roboty budowlane często prowadzą do sporów między stronami. Skomplikowany proces inwestycyjny, nieprzewidziane okoliczności i wysokie koszty mogą skutkować konfliktami, a w skrajnych przypadkach – jednostronnym odstąpieniem od umowy. Czy można jednak odstąpić tylko od części zobowiązań? Jakie są skutki takiego rozwiązania?
Odstąpienie od umowy o roboty budowlane polega na jednostronnym oświadczeniu jednej ze stron – najczęściej inwestora lub wykonawcy – o rozwiązaniu stosunku umownego. Może to dotyczyć całej umowy lub tylko jej części, w zależności od sytuacji. W praktyce występują dwa rodzaje odstąpienia:
- ex tunc – z mocą wsteczną (umowa jest „unieważniona” od początku, a strony muszą zwrócić sobie świadczenia),
- ex nunc – ze skutkiem na przyszłość (dotychczasowe rozliczenia pozostają ważne, a umowa wygasa od momentu odstąpienia).
Aby skutecznie odstąpić od umowy, konieczne jest wskazanie podstawy prawnej i faktycznej.
Dlaczego częściowe odstąpienie ma znaczenie?
Możliwość częściowego odstąpienia jest szczególnie ważna dla inwestorów, którzy tracą zaufanie do wykonawcy, np. z powodu opóźnień lub wadliwej realizacji. Dzięki temu mogą zakończyć współpracę bez unieważniania całej umowy, a jedynie wstrzymać dalsze płatności za niewykonane roboty.
Wykonawca natomiast zachowuje prawo do zapłaty za już zrealizowane prace, choćby jeżeli inwestycja nie zostanie ukończona. najważniejsze jest jednak odpowiednie sformułowanie umowy – powinna zawierać zapisy dotyczące etapów realizacji, zasad rozliczeń oraz przypadków uzasadniających odstąpienie.
Niepodzielny rezultat, ale podzielne świadczenie
Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie podkreśla, iż obiekt budowlany stanowi niepodzielne świadczenie, ponieważ celem umowy jest jego kompletne wykonanie. Jednak samo świadczenie wykonawcy może być podzielne, jeżeli umowa przewiduje etapową realizację i rozliczenie robót.
Dzięki takiej konstrukcji możliwe jest rozliczenie już wykonanych prac, choćby jeżeli dalsza kooperacja zostanie zerwana.
Częściowe odstąpienie – kiedy warto z niego skorzystać?
Częściowe odstąpienie od umowy budowlanej oznacza, iż rozwiązanie stosunku prawnego dotyczy tylko niewykonanych jeszcze świadczeń, natomiast już zrealizowane roboty podlegają normalnemu rozliczeniu. Jest to szczególnie przydatne, gdy:
- inwestor nie chce kontynuować współpracy z wykonawcą, ale wykonane dotąd prace są poprawne,
- występują opóźnienia lub wątpliwości co do jakości dalszych robót,
- strony chcą uniknąć kosztownego sporu o unieważnienie całej umowy.
Podsumowanie
Choć Kodeks cywilny nie reguluje expressis verbis częściowego odstąpienia od umowy budowlanej, instytucja ta znajduje oparcie w orzecznictwie i koncepcji świadczeń podzielnych. Stanowi praktyczne narzędzie ochrony interesów stron, pozwalając na zakończenie współpracy bez konieczności kwestionowania całej umowy.
Warto pamiętać: jeżeli wykonane roboty nie budzą zastrzeżeń, lepszym rozwiązaniem może być odstąpienie na przyszłość niż całkowite unieważnienie umowy.
W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem, aby uniknąć niepotrzebnych sporów.Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
-
Częściowe odstąpienie od umowy budowlanej – kiedy i jak można z niej skorzystać?8 maja 2025
Umowy o roboty budowlane często prowadzą do sporów między stronami. Skomplikowany proces inwestycyjny, nieprzewidziane okoliczności i wysokie koszty mogą skutkować konfliktami, a w skrajnych przypadkach –
-
Wspólność majątkowa małżeńska – co musisz wiedzieć?7 maja 2025
W momencie zawarcia związku małżeńskiego powstaje pomiędzy małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa małżeńska – oczywiście o ile wcześniej nie podpisali oni intercyzy (tj. umowy majątkowej, w
-
Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych – terminy, wyjątki i skuteczne działania6 maja 2025
W polskim prawie obowiązuje zasada, iż roszczenia majątkowe, w tym odszkodowawcze, nie mogą być dochodzone w nieskończoność. Instytucja przedawnienia ma na celu stabilizację obrotu prawnego oraz
Continued here:
Częściowe odstąpienie od umowy budowlanej – kiedy i jak można z niej skorzystać?
