ZAMACH NA NIEMIECKI LOKAL ROZRYWKOWY „CYGANERIA” W KRAKOWIE
22 GRUDNIA 1942 ROKU
Zamach na kawiarnię „Cyganeria”(wówczas nur für Deutsche) przy ul. Szpitalnej w Krakowie przeprowadziła grupa „Iskra” dowodzona przez Idka Libera. Do lokalu wrzucono granaty. W wyniku ataku zabitych zostało 11 Niemców, a 13 zostało rannych – w tym 9 ciężko.
Równocześnie inna grupa bojowców obrzuciła granatami kawiarnię „Bisanz” jednak granaty nie wyrządziły żadnej szkody, bowiem odbiły się od futryny drzwi wejściowych. W ramach tej samej akcji na miejscu przysięgi Tadeusza Kościuszki złożono wieniec z napisem „Na coś przysięgał, my wykonamy” a na mostach rozwieszono polskie flagi.
Represje Niemców, aresztowanie kierownictwa organizacji, doprowadziły do całkowitego rozbicia Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB). M.in. Gestapo zastrzeliło Adolfa Liebeskinda ps. „Dolek” szefa ŻOB uczestniczącego w przygotowaniach do ataku na „Cyganerię”.
Oddziały ŻOB powstały latem 1942 roku w getcie warszawskim. Politycznie podlegały Żydowskiemu Komitetowi Narodowemu, a pośrednio Delegaturze Rządu. Z czasem wysłannicy z Warszawy zorganizowali oddziały lokalne ŻOB także w Krakowie, Częstochowie, Będzinie i Sosnowcu.
W getcie krakowskim ŻOB oparł się organizacyjnie na konspiracyjnych grupach Akiba i Haszomer Hacair. Akiba (przedwojenny syjonistyczny ruch młodzieży) kierowana była przez Adolfa Liebeskinda oraz Szymszona i Gustę Drängerów. Wydawano pismo „Hechaluc Halochem” przygotowujące do podjęcia walki z Niemcami.
Grupę „Haszomer Hacair” utworzył Hersz Bauminger „Hesiek”. Jego organizacja nawiązała kontakt ze stroną aryjską poprzez współpracę z komórkami Gwardii Ludowej-PPR. W ramach Żydowskiej Organizacji Bojowej, pomimo wspólnego dowództwa, obie grupy zachowały odrębność organizacyjną.
Źródło:
