80th anniversary of the liberation of the Holiszów camp - commemoration of the heroic deed of the Holy Cross Brigade of the National Armed Forces

4 maja br. w czeskim Holiszowie odbędą się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego dla kobiet przez Brygadę Świętokrzyską Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ). To wyjątkowe wydarzenie organizowane przez Związek Żołnierzy NSZ ma na celu uczczenie odwagi i determinacji polskich żołnierzy, którzy w ostatnich dniach II wojny światowej uratowali setki kobiet – głównie Żydówek i Polek – więzionych przez Niemców.

Plan uroczystości:

godz. 10:00 Msza święta (Kostel Zvěstování Panny Marie nám. Svobody 168, 345 43 Koloveč, Czechy)

godz. 12:00 Główne uroczystości 80. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu w Holiszowie przez Brygadę Świętokrzyską Narodowych Sił Zbrojnych

– przemarsz ze sztandarami pod tablicę upamiętniającą wyzwolenie niemieckiego obozu koncentracyjnego (Koncentrační tábor Politickych veznu 33, 345 62 Holysov, Czechy)

– Modlitwa NSZ

– odśpiewanie hymnu narodowego,

– okolicznościowe przemówienia,

– Apel Pamięci,

– salwa honorowa,

– złożenie wiązanek

Warto przypomnieć, iż pierwsza polska tablica pamiątkowa na murze byłego niemieckiego obozu w Holiszowie została wmurowana 10 stycznia 2018 roku z inicjatywy ZŻNSZ. Oficjalne odsłonięcie miało miejsce 5 maja tegoż roku podczas międzynarodowych uroczystości. Od tego czasu Związek Żołnierzy NSZ regularnie organizuje wydarzenia upamiętniające ten bohaterski czyn.

Brygada Świętokrzyska i jej marsz na Zachód

Brygada Świętokrzyska NSZ to jedna z najbardziej fascynujących formacji polskiego podziemia zbrojnego okresu II wojny światowej. Powstała latem 1944 roku i praktycznie od początku miała realizować plan marszu na Zachód.

W styczniu 1945 roku, tuż przed wejściem Armii Czerwonej na ziemie Kielecczyzny, Brygada ruszyła w stronę Niemiec. Jej celem było przedarcie się do aliantów zachodnich, by uniknąć rozbrojenia i represji ze strony Sowietów. Po drodze staczała walki z oddziałami niemieckimi, ale także z komunistycznymi partyzantami. Podczas swojego przemarszu przez Czechy, w maju 1945 roku, dokonała czynu, który przeszedł do historii – wyzwoliła niemiecki obóz koncentracyjny dla kobiet w Holiszowie, ratując około 700 więźniarek.

Marsz Brygady zakończył się sukcesem – oddział dotarł do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Bawarii, gdzie został internowany, a później część jego żołnierzy dołączyła do polskich jednostek formujących się na Zachodzie, jednak większość zasiliła Oddziały Wartownicze przy US Army. Historia Brygady Świętokrzyskiej pokazuje złożoność losów polskiego podziemia i dramat wyborów, przed którymi stali żołnierze walczący o wolność nie tylko od Niemców, ale także od sowieckiego zniewolenia. Ich pamięć i ofiara są dziś przywracane i coraz częściej doceniane – również dzięki uroczystościom takim jak te w Holiszowie.